DİSK VERGİ ADALETİ İSTİYOR
Kartal’ın Sesi-DİSK Yönetim Kurulu adına Genel Başkan Arzu Çerkezoğlu’nun Gelir Vergisi Genel Tebliği ile ilgili açıklaması
- Yıl içinde işçilerin geliri toplam 18 bin TL’yi aştığında yüzde 20 vergi ödeyecekler
- Asgari ücretliler ağustos ayında yüzde 20’lik vergi dilimine girecek
- İlk vergi dilimi olması gereken düzeyin yarısından daha düşük
Dünyanın en adaletsiz vergi sistemlerinden birine sahip olan, vergilerin dörtte üçünün ücretliler ve tüketiciler tarafından ödendiği ülkemizde, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın yayımladığı 2019 Gelir Vergisi Genel Tebliği bu adaletsizliği daha da artırmaktadır.
Bu tebliğ, vergi dilimi artışlarını düşük belirleyerek, vergi yükünün daha büyük bir bölümünü çalışanların sırtına yıkmaktadır. Buna göre yüzde 15’lik vergiye tabi en düşük gelir vergisi dilimi 18 bin TL olarak saptandı. Böylece ilk vergi dilimi yüzde 21,6 oranında artmış oldu. Asgari ücretin yüzde 26 oranında artması nedeniyle ilk vergi dilimi artışı düşük kaldı. Böylece ücretliler geçen yıla göre daha erken yüzde 20’lik ikinci vergi dilimine tabi olacak. Asgari ücretli çalışanlar ağustos ayından itibaren 20’lik ikinci dilime girecek. Brüt ücreti 3500TL olan bir çalışan haziran ayında yüzde 20 vergi dilimine girecek.
Hükümetin ilk vergi dilimi tutarını düşük tutması nedeniyle çalışanlar mayıs veya haziran ayından itibaren yüzde 20’lik vergi dilimine girecek ve daha fazla vergi ödeyecek. Net ücretler düşecek. Ücret artışlarının önemli bir bölümü vergi artışı ile geri alınacak.
Grafik: En Düşük Vergi Dilimi-Olması Gereken En Düşük Vergi Dilimi (2002-2018)
DİSK Araştırma Dairesi (DİSK-AR) tarafından yapılan hesaplamaya göre AKP hükümetleri ilk vergi dilimi artışını yıllardır enflasyon ve milli gelir artışından daha düşük tutuyor. AKP iktidara gelmeden önce 2002 yılında en düşük vergi dilimi 3800TL idi. 3800TL vergi dilimi kişi başına milli gelir kadar artırılsaydı (enflasyon ve reel milli gelir artışı oranında) ilk vergi diliminin 2019 yılında en az 37,7 bin TL olması gerekirdi. Böylece 2019 yılında ilk vergi dilimi yaklaşık 20 bin TL daha düşük hesaplanmış oldu. 2002’deki düzey korunsaydı işçiler yıl içinde gelirleri 37,7 bin TL’ye ulaştığında yüzde 20’lik vergi dilimine girecekti. Oysa şimdi 18 bin TL’nin üzeri yüzde 20’den vergilendirilecek. Böylece 37.705TL gelirden 5655TL vergi alınması gerekirken 6641TL vergi alınmış olacak. Yani işçiler 986TL daha fazla vergi ödeyecek. Brüt ücreti 3100 TL civarında olan bir işçi 986 TL daha fazla vergi öderken, brüt ücret arttıkça vergi daha da artacak.
İlk vergi dilimi 2002 yılında kişi başına milli gelirin yüzde 70’i iken bu oran 2019 yılında yüzde 33’e geriledi. Bir diğer ifadeyle 2002’de 100 olan ilk vergi dilimi 2019 yılında 48’e düşmüş oldu (tablo ve grafik). Böylece vergide adaletsizlik büyüdü, vergi yükü daha fazla çalışanların sırtına yıkıldı.
- Çalışanların vergi yükünün artmaması için vergi dilimleri en az enflasyon ve milli gelir artış oranında (kişi başına milli gelir artışı oranında) artırılmalıdır.
- Asgari ücret tümüyle vergiden muaf olmalıdır. Asgari ücret sonrası ilk vergi dilimine uygulanacak oran yüzde 10 olmalıdır.
Az kazanandan az, çok kazanandan çok vergi alınan, asıl olarak kar ve faiz gelirlerinin, servetin vergilendirilmesine dayalı bir sistem kurulmalıdır.
Tablo: AKP Döneminde En Düşük Vergi Dilimi-İşçiler Nasıl Daha Çok Vergi Verdi? (2002-2019)
| Yıl | En Düşük Vergi Dilimi (TL) | En Düşük Vergi Dilimi Endeksi | Kişi Başına GSYH (TL) | Kişi Başına GSYH Endeksi | Olması Gereken İlk Vergi Dilimi (2002’ye Göre) | İlk Vergi Dilimi/Kişi Başına GSYH | İlk Vergi Dilimi Gerilemesi 2002:100 |
| 2002 | 3.800 | 100 | 5.445 | 100 | 3.800 | 70% | 100 |
| 2003 | 5.000 | 132 | 7.007 | 129 | 4.890 | 71% | 102 |
| 2004 | 6.000 | 158 | 8.536 | 157 | 5.958 | 70% | 101 |
| 2005 | 6.600 | 174 | 9.844 | 181 | 6.871 | 67% | 96 |
| 2006 | 7.000 | 184 | 11.389 | 209 | 7.949 | 61% | 88 |
| 2007 | 7.500 | 197 | 12.550 | 230 | 8.759 | 60% | 86 |
| 2008 | 7.800 | 205 | 14.001 | 257 | 9.772 | 56% | 80 |
| 2009 | 8.700 | 229 | 13.870 | 255 | 9.681 | 63% | 90 |
| 2010 | 8.800 | 232 | 15.860 | 291 | 11.069 | 55% | 80 |
| 2011 | 9.400 | 247 | 18.787 | 345 | 13.113 | 50% | 72 |
| 2012 | 10.000 | 263 | 20.880 | 383 | 14.573 | 48% | 69 |
| 2013 | 10.700 | 282 | 23.766 | 437 | 16.587 | 45% | 65 |
| 2014 | 11.000 | 289 | 26.489 | 487 | 18.488 | 42% | 59 |
| 2015 | 12.000 | 316 | 29.899 | 549 | 20.868 | 40% | 58 |
| 2016 | 12.600 | 332 | 32.904 | 604 | 22.965 | 38% | 55 |
| 2017 | 13.000 | 342 | 38.660 | 710 | 26.982 | 34% | 48 |
| 2018 (*) | 14.800 | 389 | 45.987 | 845 | 32.096 | 32% | 46 |
| 2019(*) | 18.000 | 474 | 54.023 | 992 | 37.705 | 33% | 48 |
(*) 2018 ve 2019 Kişi Başına Milli Gelir miktarı Hazine ve Maliye Bakanlığı tahminidir.
