14 Mayıs 2023 seçim sonuçları; Recep Tayip Erdoğan’nın yanı sıra AK PARTİ ve MHP’nin oy kaybeden iki parti olduğu ancak, kazananın ise olmadığını göstermektedir.
Sandığa gitmeyen seçmen politik analizin en zor ve gizemli yanıdır. Hem sistemden bir kopuşu hem de a politik kitleyi aynı bağırda taşıyor olaması, umut ve trajedinin iki zıt kutubu olarak aynı yerde bulunması ve ölçülebilir olarak ise ayrıştırmaya uygun olmamasıdır, bu zorluk.
Sandığa gitmeyen seçmenin niye gitmediğine ilişkin kesin yargıya varmak zor olsada; Mevcut partilere ve esas olarak da politikaya karşı kayıtsız bir o kadar da protest bir seçmen topluluğu olduğunu söyleyebiliriz. Ama bu duruma rağmen seçimin tarihsel önemi arttıkça bu seçmen de sürece dahil olmaktadır. 24 Haziran seçiminde yüzde 10.6 seçmen sadece sürecin dışında kalmıştı. 31 Mart yerel seçiminde ise ilgi azalmış ve katılmayan seçmen oranı yüzde 14.74 olmuştu. Bu seçimde ise tekrar büyük bir ilgi görüyoruz ve oran yüzde 8.31 ile sadece 30.621 seçmen sandığa gitmiyor.
Seçim çalışmalarının sandığa gitmeyen bu seçmene yöneldiği görülmektedir. Ama genel bir soyutlama yerine gerçekçi olmak gerekir. 1982 Anayasa Referandum seçimlerine cezai işlem ve dönemin koşullarına rağmen katılım yüzde 91.2’dir. 2023 seçimlerde Kartal’da katılım oranı yüzde 91.69’dur. Türkiye geneli 1983 yüzde 92.36 ve 1987 yüzde 93.38 ile katılımın en yüksek olduğu seçimlerdir. 2023 seçimlerde Kartal’ın katılımı oranı yüzde 91.69’dur. Yani bu oranın daha yukarıya çekilmesi öyle kolay olmayacaktır. Çalışmanın ağırlık noktasını buraya yönlendiren partiler bir olmaz peşine düşme tehlikesi ile karşı karşıya kalabilir.
Hem Kartal hem de Türkiye genelinde bu alana ilişkin soyut belirlemeler sonuç vermeyebilir. Ancak bu seçimde Kordonboyu 10.3 1.029, Yalı 9.8 930 ve Yakacık Yeni 9.0 1.265 oranları ile Kartal ortalaması 8.31’in üstündedir. Bu mahallerde özel bir çalışma kısmi bir sonuç verebilir.
Tabloda görünen bir gösterge ise Kartal’da geçersiz oyların üç seçim ortalaması 5.598’dir. Evet her seçimde pusulaların zorluğu yaşlı ve okur-yazar olmayan seçmenin yanlış oy kullanmasına yol açıyor. Ama sandığa gitmesine rağmen protesto oyu olarak geçersiz oy kullanan bir seçmen kitlesi var.
Türkiye’de ilk olarak Bir ikinci tur seçiminin yapılıyor olması, bu protesto oyları adaylar lehine dönüştürülebilir kılıyor. Ayrıca oy pusulasının kolay olacağını da dikkate aldığımızda en az geçersiz oyun olacağı bir seçim olacaktır. Partiler bu 5000 seçmene dönük de bir çalışma yürütebilir ve protesto oylarını dönüştürebilirler. Üç seçim ortalamsı 5.598 ve 2023 seçiminde ise 5.499 geçersiz oy var. Dolayısıyla buraya dönük çok özel bir çalımanın örgütlenmesine gerek olmadığı da açıktır.
Ama buna rağmen bir başka fonksiyon olarak; Sinan Oğan’a oy vermiş olan seçmenin sandığa gidip geçersiz oy kullanabileceğini de öngörmek gerekir.
Bu seçim açısından en önemli konu: Kemal Kılıçdaroğlu’na oy veren seçmenin sandık sonuç sayımlarına ilişkin kızgınlığının umutsuzluğa dönüşmüş olmasıdır. Kısa sürede toparlanacağı öngörülen bu durumun henüz aşılamadı. Bu kızgın ve küskün olan seçmenin daha ileri bir motivasyon ile sandığa gidilmesi sağlanamazsa bu çevre açısından tam hüsrana dönüşebilir.
CUHMURBAŞKANLIĞI SEÇİMLERİNİN OY DAĞILIMI
Kemal Kılıçdaroğlu:
Kamal Kılıçdaroğlu %54.39, 181,567 oy aldı.
24 Haziran seçimlerinde Muharrem İnce 133.720, Meral Akşener 15.454 Selahattin Demirtaş 14.026 toplam 163.200 oy oranı ile % 53.75 oya sahipti bu çevreler.
İttifak daha da genişlemesine rağmen oy oranı sadece % 0,64 gibi küçük bir artış görüldü ve %54.39 oranıyla sonuçlandı.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve Kartal Belediyesi bu ittifakta olmasına rağmen Kartal’da hiç bir oy artışı olmaması bu ittifak açısından oldukça sıkıntılı bir görünüm. Bu aynı zamanda toplumsal değişimin sıkıntısıdır.
Bu durum son bir haftalık seçim çalışması açısında da belirsiz bir saha ortaya çıkarmaktadır. Oy artışının olduğu bir bölge ve seçmen kitlesi ortaya çıkmış olsaydı; nereden yürümek gerektiğine ilişkin bir gösterge olabilirdi. 5 yılda bir arpa boyu alınamayan yolun bir haftada nasıl alınacağı çözümsüz bir soru gibi duruyor. Recep Tayyip Erdoğan cephesi eriyor olmasına rağmen Kemal Kılıçdaroğlu cephesi bu erimeyi kendi cephesine taşıyamamaktadır.
Diğer yandan ittifak partileri ve Kemal Kılıçdaroğlu’na oy çağrısı yapan partilerin oy oranı yüzde 54,53 iken Kemal Kılıçdaroğlu’da %54.39 aldı. Yani partileri için oy veren seçmen aynı zamanda Kemal Kılıçdaroğlu’na da oy verdi. CHP dışındaki partilerin seçmeni oy vermedi söylemi sadece bir spekülasyondur.
Recep Tayip Erdoğan:
24 Haziran seçiminde Recep Tayip Erdoğan 136.917 oy oranı ile % 45.1 oy aldı
2023 14 Mayıs seçimlerinden ise Recep Tayyip Erdoğan %40.71 135,880 oy aldı. Seçmen saysı 2018′ e göre 23.663 artmış olmasına rağmen Erdoğan daha önce aldığı 136.917 oyun da altında bir oy aldı. Yani toplamda yüzde 4.39 oy kaybına uğradı.
İlk olarak bu seçime katılan Sinan Oğan ise %4.65 15,533 oy aldı.
Muharrem İnce %0.25 838 oy aldı.
Recep Tayip Erdoğan’ın oylarının bu seçimde Sinan Oğan’a gittiği görülüyor. Dolayısıyla seçim çalışması açısından nereye yüklenmek gerektiğini belirlemek Ak Parti açısından kendiliğinden açığa çıkmış durumda. Ancak bu giden seçmeni tutamayan Ak Parti’nin şimdi hangi argümanlarla seçmeni geri çağıracağını ve bunu karşılığının olup olmadığını göreceğiz.
PARTİLERİN OY DAĞILIMI
CHP %35.08 116,588 24. Haziran 2018 seçimlerinde ise %32.30
CHP’de yüzde 2.75 bir artış görünüyor. Ancak ittifak içindeki diğer üç partinin CHP listelerinde seçime girdiklerini dikkate aldığımızda bir artış söz konusu değildir.
İYİ PARTİ %8.8 29.234 24 Haziran 2018 seçimlerinde ise %8.75
YEŞİL SOL PARTİ %5.65 18.781, TİP %5 16.623 YEŞİL SOL PARTİ ile TİP toplamı yüzde 10.65. 24 Haziran 2018 seçimlerinde ise HDP’nin oy oranı yüzde 11,02
Bu partiler genel olarak yine aynı oy oranlarını korumuşlardır.
Yani genel bir belirleme yapacak olursak bu partiler 5 yıl boyunca yapabildikleri tek şey seçmenlerini korumak olmuş.
Türkiye’nin içinde bulunduğu koşullar ve 20 yılı aşkın bir iktidar karşısında genel olarak muhalefettin bu durağan hali, seçim sonrasının en önemli tartışma konusudur. Tüm bu olumsuz tablo karşısında elinde bulundurduğu ile hoşnut olmayanlar için çıkış yolu bu tartışmalardan geçmektedir.
AK PARTİ %31.51 104.722. 24 Haziran 2018 seçimlerinde ise %38.19. AK PARTİ 14 Mayıs 2023 seçimlerinde yüzde 8.9 gibi yüksek bir oranda oy kaybına uğradı.
MHP %5.59 18.781. 24 Haziran 2018 seçimlerinde ise %7.81. MHP’ de yine 14 Mayıs 2023 seçimlerinde yüzde 2.75 oranında oy kaybına uğradı.
YENİDEN REFAH PARTİSİ %2.47 8.194 oy aldı.
ZAFER PARTİSİ %2.84 9.434 oy aldı.
AK PARTİ ile MHP’nin oy kayıplarının ZAFER PARTİSİ, YENİDEN REFAH PARTİSİ, DEVA ve GELECEK PARTİSİ’ne gittiği görülmektedir.
Yine genel bir belirleme yapacak olursak 14 Mayıs 2023 seçimlerinde Recep Tayip Erdoğan’nın yanı sıra AK PARTİ ve MHP oy kaybeden iki partidir. Oy kayıplarının benzeri olanan partilere gittiğini dikkate aldığımızda bu partiler iki seçenekle karşı karşıyalar: Ya bezerlerinden daha “ileri” bir pozisyon alacaklar ya da kutuplar arası bir geçirgenlik yaratacaklar.
Rakamlardan hareketle genel bir tespit yaparsak;
- Sandığa giden seçmen sayısı yükselmiştir.
- Sandığa giden seçmenin geçersiz oy verme oranı az da olsa yükselmiştir.
- Recep Tayyip Erdoğan oy kaybı yaşamıştır.
- Cumhur İttifakı oy kaybı yaşamıştır.
- CHP mevcut durumunu korumakla yetinmiştir.
- Emek ve Özgürlük İttifakı ( Yeşil Sol, TİP vb.) mevcut durumunu korumakla yetinmiştir.
- Cumhur İttifakının oy kaybı benzer politikaları savunan ve aynı cephede duran partilere kaymıştır.
- Kartal’da “Milliyetçi Muhafazakar” seçmen oranı yüzde 57 oranlarına çıkmıştır.
