Kartal Belediyesi´nin yıllara göre tarihçesi

Kartal Belediyesi’nin 1943’ten sonra İstanbul Anadolu Yakası’nın en büyük ilçesi olmasına rağmen bugün bir “Otel Kent”e dönüşmüş olma  gerçekliği; kente, kentlilerin sahip çıkmasının önemi açısından oldukça dikkat çekici olduğunu düşünüyorum.

“Otel Kent” bu tanımlamaya Kartal incelmelerimde sıklıkla karşılaşacaksınız. Bu konuyu bir başka yazıya bırakarak Kartal Belediyesi tarihine ilişkin Kartal Belediyesi’nin yayımladığı önemli bir belgeyi paylaşmak istiyorum.

KARTAL BELEDİYESİ STRATEJİK PLAN 2025-2029 belgesinde “Kurumsal Tarihçe” bölümü “Kartal Belediyesi”nin Osmanlı’dan günümüze tarihini özetlemektedir.

Bu önemli belgenin gazete aracılığıyla okuyucuya ulaştırılması ve hafızada da arşivlenmesi önemlidir. Özellikle Kartal Belediyesi’nin 1943’ten sonra İstanbul Anadolu Yakası’nın en büyük ilçesi olmasına rağmen bugünkü gerçekliği kente kentlilerin sahip çıkmasının önemi açısından oldukça dikkat çekici olduğunu düşünüyorum.

Kurumsal Tarihçe

“Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye Cumhuriyeti arşivlerindeki belgeler ışığında Kartal Belediyesi’nin köklü bir geçmişe sahip olduğu görülmektedir.

1854 yılında Kartal, İstanbul şehremanetinin oluşturulmasıyla şehir haricî olarak kabul edilmiş olup, 1866 yılında, Kordon Kazaları adı verilen Kaza-i erbâdan sayılmış (İstanbul Külliyatı, Shf.47) ve (◊)1870 yılında çıkarılan bir nizamnameyle bir Kaymakamlık olarak teşkil edilmiştir. (İstanbul Külliyatı, Shf.47) 1871 yılı Kartal yerel yönetim tarihinde bir dönüm noktası olmuştur. Oluşturulan yeni Vilayet Nizamnamesi doğrultusunda Kartal Belediyesi kurulmuş ve Belediye Reisliğine Yasin Ağa atanmıştır. (Osmanlı Devletinde Taşra Yönetimi, Yrd. Doç. Dr. Bekir Parlak, Shf.4)

Kartal, 1888 yılında, İstanbul şehremaneti sınırlarına katılmıştır. 1912 yılında Kartal kazasında belediye seçimleri yapılmış ve Kadri Bey reis olarak seçilmiştir. 1916 yılında Kartal kaza merkezine bağlı olmak kaydıyla, Yakacık köyünde de bir belediye oluşturulması uygun görülmüştür.

1922 yılında Kartal’da belediye seçimleri (Bu dönemde belediye reisliği seçimleri on yılda bir yapılmaktadır.) yapılmıştır.

Cumhuriyetin ilk yıllarında Kartal halen bir nahiye görünümünde olup, 1928 yılında Kartal Belediye Dairesi Reisi Ali Rıza Bey, Kartal’ın yeniden bir Kaza haline getirilmesi için Başbakanlığa bir yazı yazmıştır. 1937 yılında Kartal Belediye Reisliği makamı, Kartal Kaymakamlığı’nın uhdesine verilmiştir.(Cumhuriyet Arşivi,7307 numaralı vesika) 1943 yılında Kartal Belediye Reisliği’nin Kartal Kaymakamlığı’nın uhdesine verilmesine dair düzenlemeye son verilmiştir. Kartal Belediyesi 1943’ten sonra İstanbul Anadolu Yakası’nın en büyük ilçesi olmuş ve 1943’ten günümüze Kartal Belediyesi “Belediye Başkanlığı” olarak hizmet vermektedir.

İstanbul’un Anadolu Yakası’nda ve 39 ilçesinden biri olan Kartal, tarihi ve kültürel zenginlikleri, denizi, ormanı, dağı, yeşil alanları ve sayfiye yerlerinin varlığı ile bugünün hızlı büyüyen ve gelişen ilçelerinden biridir. Ayrıca, Kartal’ın hızlı sanayileşme bölgelerinden biri olmasında; karayolu, raylı sistem, hava yolu ve deniz yolu ulaşım aksları üzerinde bulunması ve arazinin yerleşime elverişli olması oldukça etkilidir.

2023 yılı TUİK verilerine göre, Türkiye’nin çeşitli illerinden göç alan Kartal’ın nüfusu 475.042 olup; göç, kentsel dönüşüm, iş alanları vb. etkenler sebebiyle demografik ve sosyo kültürel yapıda değişiklikler meydana gelmektedir.”

(◊) Vurgular tarafımızdan yapılmıştır.

Kartal Belediyesi´nin yıllara göre tarihçesi:

• Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye Cumhuriyeti arşivlerindeki belgeler ışığında Kartal Belediyesi’nin köklü bir geçmişe sahip olduğunu görüyoruz.
• 1854 yılında Kartal, İstanbul şehremaneti´nin oluşturulmasıyla şehir haricî olarak kabul edilmiştir.
• 1866 yılında Kartal, Kordon Kazaları adı verilen Kaza-i erbâdan sayılmıştır. (İstanbul Külliyatı, Shf.47)
• 1870 yılında çıkarılan bir nizamnameyle Kartal bir Kaymakamlık olarak teşkil edilmiştir. (İstanbul Külliyatı, Shf.47)
• 1871 yılı Kartal yerel yönetim tarihinde bir dönüm noktası olmuştur. Oluşturulan yeni Vilayet Nizamnamesi doğrultusunda Kartal Belediyesi kurulur ve Belediye Reisliğine Yasin Ağa atanır. (Osmanlı Devletinde Taşra Yönetimi, Yrd. Doç. Dr. Bekir Parlak, Shf.4)
• 1888 yılında Kartal, İstanbul şehremaneti sınırlarına katılır.
• 1912 yılında Kartal kazasında belediye seçimleri yapılır. Kadri Bey reis olarak seçilir.
• 1916 yılında Kartal kaza merkezine bağlı olmak kaydıyla, Yakacık köyünde de bir belediye oluşturulması uygun görülür.
• 1922 yılında Kartal´da belediye seçimleri yapılır. (Bu dönemde belediye reisliği seçimleri on yılda bir yapılmaktadır.) Cumhuriyetin ilk yıllarında Kartal halen bir nahiye görünümündedir.
• 1928 yılında Kartal Belediye Dairesi Reisi Ali Rıza Bey, Kartal´ın yeniden bir Kaza haline getirilmesi için Başbakanlığa bir yazı yazar.
• 1937 yılında Kartal Belediye Reisliği makamı, Kartal Kaymakamlığı´nın uhdesine verilir. (Cumhuriyet Arşivi,7307 numaralı vesika)
• 1943 yılında Kartal Belediye Reisliği´nin Kartal Kaymakamlığı´nın uhdesine verilmesine dair düzenlemeye son verilir.
• Kartal Belediyesi 1943´ten sonra İstanbul Anadolu yakasının en büyük ilçesi olur.
• 1943´ten günümüze Kartal Belediyesi “Belediye Başkanlığı” olarak hizmet vermektedir.