TARİHTE BUGÜN: 4 HAZİRAN
Yüksel FIRAT
1844 – Almanya/Silezya’da makinalaşmanın yoksullaştırdığı dokuma işçileri ayaklandı. “İşçi sınıfının tarih sahnesine çıkışı” olarak adlandırılan bu ayaklanmada 11 işçi askerler tarafından katledildi.
MÖ 781 – Tarihte ilk kez bir güneş tutulması Çin’de kayıtlara geçti.
1783 – Montgolfier Kardeşler, sıcak hava balonlarını halka tanıttılar ve ilk uçuşu gerçekleştirdiler.
1844 – Almanya/Silezya’da makinalaşmanın yoksullaştırdığı dokuma işçileri ayaklandı. “İşçi sınıfının tarih sahnesine çıkışı” olarak adlandırılan bu ayaklanmada 11 işçi askerler tarafından katledildi.
1876 – 30 Mayıs 1876 Darbesi ile tahttan indirilen Osmanlı Padişahı Abdülaziz, gözaltında bulundurulduğu Feriye Sarayları’nda bilekleri kesilmiş olarak ölü bulundu. Doktorlar tarafından intihar ettiğine karar verilmişse de, yaygın kanı öldürüldüğü yönündedir.
1878 – Kıbrıs’ın idaresinin geçici olarak Birleşik Krallık’a bırakıldığı “Kıbrıs Antlaşması” imzalandı. 16 Ağustos 1960 tarihine kadar sürecek olan ve Britanya Kıbrısı olarak adlandırılan idare kuruldu.
1917 – Pulitzer Ödülleri ilk kez verilmeye başlandı.
1936 – Fransa’da seçimleri sol kazandı. Halk Cephesi ittifakının lideri sosyalist Léon Blum Başbakan oldu.
1936 – Fransa’da sosyalistler ve radikaller, komünistlerin dışarıdan desteğiyle “Halk Cephesi” hükümetini kurdu
1937 – Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankası Kanunu, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde kabul edildi.
1939 – Türk-İngiliz müzakerelerini gerçekleştirecek olan, Kâzım Orbay başkanlığındaki askerî heyet Londra’ya gitti.
1939 – Dr. Adnan Adıvar Paris’ten İstanbul’a döndü
1940 – II. Dünya Savaşı: Alman güçleri Paris’e girdi. Şehri, ancak 10 gün sonra (14 Haziran 1940) tam olarak kontrol altına alabileceklerdir.
1944 – II. Dünya Savaşı: Roma, Müttefikler’in eline geçti ve Mihver Devletleri’nin kaybettiği ilk başkent oldu.
1944 – II. Dünya Savaşı sırasında Alman savaş gemileri, ticaret gemisi biçimine sokularak Boğazlar’dan geçiyordu. Birleşik Krallık bu durumu Türkiye nezdinde protesto etti.
1961 – ABD Başkanı John F. Kennedy ile SSCB Devlet Başkanı Nikita Kruşçev, Viyana’da bir araya geldi.
1970 – “Altın Portakal” Sinema Ödülünü, baş rolünü Yılmaz Güney’in oynadığı Bir Çirkin Adam filmi kazandı.
1970 – Manisa’da uzun saçlı-sakallı-favorili erkeklere yönelik zorla traş etme, mini eteklilere saldırıp bacaklarına kezzap atma vb. saldırılar sürerken, gece 200’e yakın kişi”Çocuk Parkı”nı basarak oturan gençlerin sakal ve bıyıklarını kesti, ardından Golf Kulübü’nü bastı
1972 – California Üniversitesi profesörlerinden siyah eylemci Angela Yvonne Davis, gizli örgüt kurmak, cinayet ve adam kaçırma suçlarından beraat etti. Jürinin bütün üyeleri beyazdı.
1973 – ATM’nin (Bankamatik) patenti alındı.
1974 – Uluslararası Hukukçular Komitesi, Uganda’da İdi Amin’in iktidarı ele geçirmesinden bu yana 250 bin kişinin öldürüldüğünü açıkladı.
1980 – Türkiye’de 12 Eylül 1980 Darbesi’ne Giden Süreç (1979- 12 Eylül 1980): Genelkurmay İkinci Başkanı Orgeneral Haydar Saltık, hazırlanan “Bayrak Harekât Emri”ni Genelkurmay Başkanı Orgeneral Kenan Evren’e sundu.
1981 – 12 Eylül Darbesi’nin 5. idamı: 11 Şubat 1980’de sol görüşlü avukat Erdal Aslan’ı öldüren sağ görüşlü militan Cevdet Karakaş, idam edildi.
1986 – İzmir 9 Eylül Üniversitesi’nde bir kız öğrenci, Ramazan günü okula askılı elbiseyle geldiği gerekçesi ile, polis tarafından dövüldü.
1989 – Polonya’da ilk serbest seçimler yapıldı. Seçimleri Dayanışma Sendikası kazandı.
1989 – Tiananmen Meydanı Olayları: 15 Nisan’dan beri (1.5 aydır) süregelen Pekin’deki Tiananmen Meydanı’ndaki rejim aleyhtarı göstericilere, Çin Halk Kurtuluş Ordusu müdahale etti. yüzlerce gösterici katledildi, 7000’den fazla gösterici de yaralandı.
1990 – Türkiye Birleşik Komünist Partisi (TBKP) resmen kuruldu.
1992 – III. İzmir İktisat Kongresi toplandı.
1995 – 12 Eylül döneminde kapatılmış olan Adalet Partisi yeniden kuruldu.
1997 – Irak’ın kuzeyinde PKK’ya karşı yürütülen Çekiç Harekâtı’na katılan askerî bir helikopter, Zap Kampı yakınlarında düştü. Hakkâri’de görevli sekiz subay, iki astsubay ve bir er öldü.
1998 – Karadeniz Ekonomik İşbirliğini (KEİ) uluslararası bir örgüte dönüştüren KEİ Şartı, 11 ülke tarafından Ukrayna’nın Yalta kentinde imzalandı.
2001 – Gaffar Okkan suikastıyla ilgili olarak, Hizbullah mensubu biri kadın 10 kişi yakalandı.
2006 – Peru’da başkanlık seçimlerinin ikinci turunda, sosyal demokrat Alan García zaferini ilan etti ve Alejandro Toledo’nun yerine Devlet Başkanı oldu.
2009 – Rahşan Ecevit, kurucusu olduğu Demokratik Sol Parti’den istifa etti.
2013 – KESK iş bırakma eylemini 1 gün önceye çekip 2 güne yaydı. 2 bin KESK’li işçi G.Saray’dan Gezi Parkı’na yürüdü
BUGÜN DOĞANLAR:
1753 – Johann Philipp Gabler, Alman protestan teolog ve ahit eleştirmeni (ö. 1826)
1821 – Apollon Maykov, Rus şair (ö. 1897)
1915 – Azra Erhat, Türk yazar (ö. 1982)
BUGÜN ÖLENLER:
1086 – Kutalmışoğlu Süleyman Şah, Anadolu Selçuklu Devleti’nin kurucusu (d. ?)
1742 – Guido Grandi, İtalyan matematikçi (d. 1671)
1933 – Ahmet Haşim, Türk şair (d. 1884)
