Faiz mi; Enflasyon mu?

Faiz mi; Enflasyon mu? Faiz, enflasyonun nedeni değil sonucudur. Enflasyonun nedeni ekonomideki risk artışlarıdır. TL’deki değer kaybı ithal girdi maliyetlerini ve dış borçları TL karşısında yükseltir; Beraberinde, Üretim maliyetleri de yükselir. O da fiyatların yükselmesine ve enflasyona yol açar.
*
Hatırlayalım; $/₺ kuru geçen yıl Kasım başında 8₺’yi aşmış, 8,4₺’ye ulaşmıştı. TCMB, Ağırlıklı ortalama faizi %14,
5 yıllık Hazine tahvil faizi ise %14’ü aşmış, %15’lere, Yaklaşmıştı.
*
Kasım başında, Başkan değiştirildi, Politika faizi ile ortalama faiz birbirine eşitlendi; Politika faizi artırıldı, Daha sonra; Mart 2021 toplantısında politika faizi %19’a çıkarıldı. Dolar/TL kuru 7,5₺’ye geriledi. Hatta Şubat ayında 7₺’nin altı da görüldü.
*
TCMB faizinde, 5 puan artış yapılan, TL’nin değer kazandığı, Bu dönemde, Hazine’nin 5 yıllık tahvil faizi önemli bir değişim göstermedi; %15 civarında hareket etti. Para politikasında sıkılaşma ile Türk lirası değer kazanırken, Getiri eğrisi negatif eğimli oldu.
*
Politika faizinin %19’a çıkarılması sonrasında, Yine Başkan değişikliği oldu. Dolar/TL kuru 7,5₺ seviyelerinden 8,5₺-8,7₺ seviyelerine yükseldi. Halbuki %19 faiz bir süre sabit bırakılmıştı. Değişiklik beklentileri bozdu, risk primi arttı.
*
Kur yükseldiği gibi, Hazine 5 yıllık tahvil faizi %18,5-%19’lara çıktı. Faizin sabit tutulmaya devam edilmesi, Yaz aylarında döviz girişiyle acaba denilmeye başlandı; Dolar kuru, Eylül başında 8,3₺-8,4₺ seviyelerine, 5 yıllık tahvil faizi ise %18’in altına geriledi.
*
Sonra olanlar oldu; TCMB faizi %19’dan %15’e düşürüldü. Eylül’de başlayan faiz indirim süreci ile, Dolar/TL kuru 11₺’ye ulaştı, Hazine 5 yıllık tahvil faizi %20’yi aştı. Getiri eğrisi dikleşti.
*
Defalarca yapılan bu deneyle bir kez daha neyi yaşadık? Merkez Bankası faizi artırdığında, Hazine’nin uzun vadeli faizleri değişmeyebiliyor hatta düşebiliyor. Getiri eğrisi negatif eğimli oluyor. Enflasyon beklentileri, Risk primi düşüyor, Türk lirası değer kazanıyor.
*
Para politikası sadece faiz düzeyi ile alakalı değil; Güven, Beklenti yönetimi çok önemlidir. Aynı faiz düzeyini korusan bile risk primi artabiliyor. Türk lirası değer kaybedebiliyor, Hazine’nin uzun vadeli tahvil faizi yükselebiliyor. Bunu da görmüş olduk.
*
Son olarak, Merkez bankası politika faizini enflasyon ve risk primini düşünmeden hızlı bir şekilde düşürürse risk primi artar, Türk lirası değer kaybeder, Hazine’nin uzun vadeli borçlanma maliyeti artar, getiri eğrisi dikleşir.
Şu anda da bunu tecrübe ediyoruz.